22 maart 2025 – Voor hogeschool Windesheim organiseerde ik voor zes studenten een Tactical Urbanism Event. Ik daagde de studenten uit om stedelijke ruimtes opnieuw te bedenken en een tijdelijke stedelijke installatie te creëren in Almere Buiten. Mede in opdracht van de woningcorporatie Ymere was het geheel gericht om sociale cohesie te bevorderen. De studenten kregen de kans om mijn werk van dichtbij te zien en bouwden met mij een Vier Planken Bank. De bank werd door kinderen uit de wijk van grafitti voorzien.
In 2022 zag ik de strak rechthoekige akker waaraan ik woon hoog vanuit de lucht. Ik dacht meteen: deze rechthoek, onderverdeeld in 7 andere rechthoeken voor de verschillende gewassen, dit ziet eruit als een abstract schilderij. En een mooi schilderij verdient een goede lijst. Zo ontstond mijn performance De Akker Als Schilderij. Op 27 juni 2025 tijdens Oosterwold in Overvloed wandelden veertig mensen de lijst van de akker, als eerbetoon aan het boerwezen, het landwerk, de vruchtwisseling, de gewassen, de potstalmest. En op 2:55 beeldt Myka de lijst uit, in woord en gebaar.
Akker Vliervelden
De akker die ik van boven ervoer als een schilderij is akker Vliervelden, onderdeel van Stadsboerderij Almere, onderdeel ook van stadslandbouwwijk Almere Oosterwold. Als ik de analogie van het schilderij doortrek, zijn de boeren de schilders; hun penselen zijn de trekker, het wiedbed en de schoffel.
Een schilderij heeft een lijst. Een goede lijst helpt de blik van de beschouwer te richten. Ook een schilderachtige akker verdient een lijst. Aangezien een akker niet echt een schilderij is gebruik ik voor akkers (en weilanden) als schilderok het woord lijstkwaliteit. Lijstkwaliteiten richten de aandacht op de schoonheid van het bewerkte land. Eén lijstkwaliteit is de akkerwandeling waarbij men ‘de lijst loopt’.
Naast tickets ‘Festival op de Ring’ gegrepen? Of toe aan diepgang? Als besluit van onze tournee The Eternal Now nu in de allergrootste hal. De laatste kaarten. Mis het niet!
Op 21 juni 2025 is De Centrale Markthal in Amsterdam is het toneel van een muzikaal verhaal waarin de tijd even stil lijkt te staan. Vanaf een eiland in die immense ruimte gonzen ijle klanken door de lucht. De magiër van het stadsbos roept drie bomen aan. Hout dun als huid licht op – tickets
Het publiek droomt weg in het moment en voelt zich nietig in die leegte, zoals we ook verdwaald in de transitie staan. Waar pikken we de draad weer op? – tickets
Volledig aanwezig in het moment hervind je je kracht en ga je de transitie aan: het eeuwige nu. De magiër plant een boom. Laat je meenemen in dit avontuur. Zaterdag laatste kans – tickets
De beuk groeide tot de zware storm van januari 2018 op de plek van de zonnewijzer, achter u. Het monument staat voor het belang van oude bomen en dood hout voor de biodiversiteit.
De grote schijven van de oorspronkelijke stam remix ik tot een nieuw geheel. In elke schijf zit een chip met een uniek nummer, te weten: 0418e60a307381, 043de60a307381,04a29c0a307380, 0476ff0a307380, 0483c90a307380, 049fff0a307380. De chips noemen de boom bij naam, en bevatten de oorspronkelijke groeiplaats.
De in totaal 25 afstandshouders zijn van geblakerd Heiligenberg Eik. In een van die blokken zit ook een chip, 04a2010a307384, die de eik bij naam noemt, en bevat ook de oorspronkelijke groeiplek van de eik, hier vlakbij.
Dertien afstandshouders zijn voorzien van keramische ringen in de landgoedkleuren (blauw/wit). In alle ringen is een woord aangebracht, samen vormen ze een gedicht. Een veertiende ring bevindt zich in het archief van Stichting De Boom. In de ring staat het woord: ‘brokkelt’. In één van de eiken afstandshouders staat ook het woord ‘brokkelt’. Een andere ring, met het woord ‘aarde’ bevindt zich in mijn archief. Ook het woord ‘aarde’ staat in een eiken afstandhouder.Zo zijn alle vijftien woorden in deze remix aanwezig. Samen vormen de vijftien woorden een gedicht:
Bast hout
Alles brokkelt kruimelt
Keert terug naar
Moeder aarde
Wat was is niet meer
Het gedicht is van Marion Koltgen, die ook de keramische ringen maakte.
De geremixede stam van beukenhout is alleen behandeld met natuurlijke, gekookte lijnolie. De stam zal heel langzaam, in een jaar of twintig misschien, compost worden. In de tussentij is het een insecten- en schimmelhotel, die weer als voedsel voor gevederte dienen. Uiteindelijk wordt dit monument vruchtbare aarde. Er kan te zijner tijd op de plek goed een nieuwe boom geplant worden.
De keramische ringen en de chips van plastic zullen resteren.De chips kunnen in het archief bij de reeds gearchiveerde ring gevoegd worden. De ringen vormen nog steeds een gedicht en kunnen te zijner tijd ook in het archief opgenomen worden. Of ze zijn de inspiratie voor een ander, toekomstig kunstwerk. De ringen kunnen in dit nieuwe kunstwerk opgenomen worden. De nagedachtenis aan de beuk ook dan bestaan, zij het in een andere vorm.
Alle duizenden chipnummers van mijn gehele oeuvre bewaar ik gedistribueerd. Ik heb ze onder meer bij de veertiende ring gevoegd, in het archief van Stichting De Boom. Alle chipnummers samen vormen een Gesamtkunstwerk.
Jos Bregman aka Wdwrd, 2025
PS Voor de Heiligenberg Eik (1772 – 2022) maakte ik eerder een monument. Loopt u daarvoor in noordelijke richting (naar het hoofdgebouw). U vindt het daar in de wei, rechts.
In de volksmond heet het object inmiddels De Benen, heel passend voor een object aan Rondje Weerwater. De officiële naam van het object komt overeen met het unieke ID-nummer van de chip in het object.
043aa932f14a80 is een boom op zijn kop. 043aa932f14a80 groeide tot 2021 op het Almeerse Spanningsveld, iets verderop aan de A6. Daar staat ook een monument van mijn hand, met een chip.
043aa932f14a80 heeft in drie jaar twee kilometer ‘gewandeld’. Die drie jaar heeft ie wel kunnen uitrusten, met een dekentje tegen de regen, liggend op mijn houtwerf Vliervelden in Almere Oosterwold.
Nu staat 043aa932f14a80 twee kilometer van zijn oorspronkelijke plek weer rechtop, maar wel op zijn kop. De boel op de kop zetten, dat is chaos creëeren. Vanuit chaos kan weer een nieuwe orde ontstaan. En die nieuwe orde is wat mij betreft: “We wonen niet in een stad met bomen, maar in een bos met huizen. Zo’n nieuwe orde vind ik nodig, want het is niet normaal dat stadslucht vies is. Het is niet normaal dat de rivier niet drinkbaar is. Het is niet normaal dat je de eieren van je eigen kippen niet kunt eten.”
Een poort betekent altijd een overgang naar iets anders. Stap er doorheen en waan je voortaan niet in een stad met bomen, maar in een bos met huizen.
043aa932f14a80 staat op 60 kg zware voeten van 20 mm gegalvaniseerd staal, op zes funderingspalen van 7,5 meter lang. Met vier draadeindes M24 en zes M16 bouten zijn hout en staal verbonden. In een chip in de poort zit de groeiplek van de es opgeslagen. Scan ‘m met je telefoon en je wandelt zo terug naar de herkomst. Je kunt online ook met 043aa932f14a80 zoeken, dan kom je er ook.
Alles stroomt – Alles beweegt
Of het nu gaat om klimaat, energie, gender of identiteit—de wereld is in verandering. Maar wat als je die verandering niet bestrijdt, maar omarmt? Wat als je jezelf volledig onderdompelt in het eeuwige nu?
Een trance, een ritueel, een moment buiten de tijd
Muziek en performance slepen je mee in een ervaring die je confronteert met je eigen transitieangst, maar die tegelijk de bevrijding biedt. Stap in het eeuwige nu. Laat je meevoeren. Verandering begint hier
Muziektheater over transitie door Het Pergolesi Ensemble
Het Pergolesi Ensemble, bekend van het Stabat Mater, brengt nieuwe muziek. Een grensverleggend programma over transitie—over verandering die onvermijdelijk is.
Een voorstelling op rauwe, ongepolijste locaties
In leegstaande fabriekshallen, slooppanden en gebouwen in transformatie speelt zich een hypnotiserende voorstelling af. Elektronische klanken, zang en saxofoons vullen de ruimte, performers bewegen zich tussen kunstinstallaties van staal en hout die de transitie verbeelden. Belichting en mist versterken de vervreemdende sfeer.
Remix van populier en es Onder dat ‘art’ en ‘spaces’ valt mijn bijdrage aan Eternal Now: ik laat populieren planken flakkeren op de hemelse klanken, met essen blokken geef ik het publiek houvast.
Data 30 mei – Erf Vliervelden, Stadsboerderij Almere (Try-out) – (bij mijn atelier – ateliervliervelden.nl)
31 mei Bajeskwartier Amsterdam (Première)
5 juni Undercurrent Amsterdam-Noord
7 juni Gebr. Min Bergen NH
13 juni Sluisfabriek Drachten
14 juni IJsselcentrale Zwolle
21 juni Centrale Markthal Amsterdam
Op 21 maart 2025, begin van de lente en ook VN Dag van het Bos, onthulden de Almeerse kunstenaar Jos Bregman en de Zeister boomexpert Jeroen Heindijk de ‘toegangspoort tot het Groot Nederlands Stadsbos’. De poort, een boom op zijn kop, groeide tot 2021 op het Almeerse Spanningsveld, iets verderop aan de A6. Noud Paanakker van Meerbomen.nu bracht zaailingen mee: als je oogst moet je ook planten. Twee zaailingen staan nu naast de poort. Heindijk zette de aanplant op de kaart: bomenopdekaart.nl Een honderdtal zaailingen gingen met het toegestroomd publiek mee.
Bregman: “De boom heeft in drie jaar twee kilometer gewandeld, dat is 76 meter per uur. Die drie jaar heeft ie kunnen uitrusten, liggend op mijn houtwerf Vliervelden in Almere Oosterwold. Nu staat ie weer rechtop, maar wel op zijn kop. De boel op de kop zetten, dat is chaos creëeren. Vandaaruit kan er weer een nieuwe orde ontstaan. En die nieuwe orde is wat mij betreft: “We wonen niet in een stad met bomen, maar in een bos met huizen.” En zo’n nieuwe orde vind ik nodig, want het is niet normaal dat stadslucht vies is. Het is niet normaal dat de rivier niet drinkbaar is. Het is niet normaal dat PFAS overal in de bodem zit.”
Heindijk knipte het lint, Bregman trok het grote doek van de poort. Vervolgens stapte het toegestroomd publiek door de poort. Een poort betekent altijd een overgang naar iets anders. Bregman nodigt zijn publiek uit voor een omdenkoperatie: we wonen nietin een stad met bomen, maar in een bos met huizen.
De poort staat, staat stevig, op voeten van 20 mm staal, op zes funderingspalen van 7,5 meter lang. Met vier draadeindes M24 en zes M16 bouten zijn hout en staal verbonden. In een chip in de poort zit de groeiplek van de es opgeslagen. Scan ‘m met je telefoon en je wandelt zo terug naar de herkomst.
De poort krijgt nog een sokkel en een plaquette, aldus Bregman. De formele opening geschiedt samen met het Lange Rondje Weerwater, deze zomer.
Pianiste Toko Tsuchiya speelde zondag 29 september 2025 in De Rode Deur, een huiskamer-concertzaal in stadslandbouwwijk Almere Oosterwold. Binnen Grieg, Debussy, Tekemitsu, Ravel en Chopin, buiten groen en zonnig. Na afloop vroeg ik Toko naar de boom van haar jeugd: “My tree of my youth is cherry blossoms (sakura). I grew up seeing them every spring in Japan so when I think about trees that are special to me, I think of this!’ Toko woont nu in Nederland, weemoed klinkt in haar stem.
Ronald Spanier hoorde Toko ook spelen. Toko, Ronald en ik staan samen op de foto. Ik vroeg Ronald ook naar de boom van zijn jeugd: “In de tuin achter de vroegere kledingzaak van mijn ouders staan twee prachtige oude kastanjebomen, midden in het oude centrum van Deventer. Als ik als klein jongetje de zaak bezocht, bijvoorbeeld na afloop van school, dan liep ik via de gang, of via het kantoor van mijn vader, via mijn geboortesteen de tuin in, waar die bomen staan. De sfeer in die tuin, de prachtige bomen … heel bijzonder.” Google maps wees uit dat de bomen er nog staan.
Mijn vraag leidde ertoe dat Spanier voor het eerst sinds ruim 40 jaar weer in de tuin achter de voormalige winkel van zijn ouders aan de Lange Busschopsstraat in Deventer stond. Hij maakte ook foto’s: twee van de rode beuk anno 2024. Uit het archief ook twee foto’s van de eerstesteenlegging op 9 juni 1964 bij de zoveelste uitbreiding van het pand: op die steen staat Ronalds naam en geboortedatum. De muren met de stenen grensden direct aan de tuin en bevonden zich vlakbij de rode beuk. Na de verkoop van het pand in 1980 zijn de stenen uit de muur gehaald. Die ‘van mij’ ligt nu al jaren in mijn tuin.
Zijn verhaal gaat verder. De gemeente Deventer wil een ‘Stadshof’ ontwikkelen in de binnenstad door verschillende tuinen met elkaar te verbinden. Ronald: “Vanmiddag werd ik gebeld door een ambtenaar van de gemeente Deventer, die mij enthousiast vertelde over de voortgang van de Stadshof. Er is ook een legenda beschikbaar van de inventarisatie van alle bomen, waaronder de vier bomen in de stadstuin bij het pand dat vroeger bezit was van mijn familie. Het blijken een rode beuk, een plataan, een kastanje en een esdoorn te zijn. Nu, na al die jaren, ga ik weer twijfelen welke van die vier nou het meeste indruk op mij heeft gemaakt. Ik zal 16 of 17 zijn geweest, toen ik voor het laatst in die tuin was. Dat is 44 (of 43) jaar geleden ondertussen.”
“Ach, weet je wat, ik kies de plataan, want de Latijnse naam (lees ik nu) is Platanus Hispanica. Laat mijn achternaam nou Spanier zijn, Duits voor ‘spanjaard’.”
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept All”, you consent to the use of ALL the cookies. However, you may visit "Cookie Settings" to provide a controlled consent.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duur
Beschrijving
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.