leestijd: 5 minuten leestip: lees overal waar 'Nederlands' staat, de naam van je eigen gemeente
Het Groot Nederlands Stadsbos is mijn performance om alle losse bomen, lanen, bospercelen en parken – inclusief ondergroei, zowel openbaar als particulier – in de stedelijke omgeving in Nederland tot een geheel te smeden. Er zijn heel veel bomen maar we zien ze doorgaans als losse elementen. Ik zie alle losse groenelementen als een geheel en dat geef ik een naam: Het Groot Nederlands Stadsbos. Wat een naam heeft, daar ga je anders mee om. Iedere burger kan stadsboswachter worden.
Het Groot Nederlands Stadsbos is een duurzaam beheerd geheel waaruit we met respect oogsten en de oogst lokaal verwerken tot hoogwaardige, innovatieve producten met een verhaal. We veranderen de bestaande standaardcontracten bij gunningen: nu vervalt de oogst standaard aan de aannemer en we verliezen daarmee direct zeggenschap over het hout. En de oogst is groot: de helft van het rondhout dat Nederland produceert komt uit de stad! (Onderzoek Probos) Ook stadsbos produceert: de bijgroei van jong bos is 7 kuub per hectare, van oud bos 2 kuub per hectare. Met mijn sociale sculptuur Boombom2022 maak ik met mijn publiek een kaleidoscopisch overzicht van de oneindige mogelijkheden met lokaal hout.
Aan een Bos kun je bosbrede doelen koppelen. Die zijn wat mij betreft: we zorgen dat het Bos groeit en dat het biodiverser wordt. Maar ook: we maken van iedere burger een stadsboswachter en we zorgen ervoor dat de oogst uit het Bos zo hoogwaardig mogelijk en in een lokale economie verwerkt wordt. We leiden Nederlanders op tot houtbewerkers en we organiseren afzet van de producten onder consumenten. We stimuleren innovatieve producten en toepassingen van lokaal hout in decoratie, interieur en bouw. We maken consumenten bekend met de mogelijkheden van lokaal hout in eigen huis en interieur. Zo worden talloze transportkilometers én bomenkap élders vermeden en creëren we gezonde banen.
Als er oogst binnen 500 meter van een school/opleidingscentrum plaatsvindt melden we dat vooraf en bieden we een oogstfeest, het hout en de verwerking ervan als educatief project aan de school aan. Zo’n gebeurtenis biedt talloze mogelijkheden voor het opdoen van ervaring en kennis over jaarringen, geschiedenis, krachtenleer, ecologie, handvaardigheid, timmerles, het maken van een boomdossier, omgaan met afscheid en toepassing van de oogst. Het hout kan praktische toepassingen krijgen als decoratie en inrichting van het schoolgebouw en de huizen en kantoren van ouders.
Voor praktische toepassingen zagen we de oogst, overgroeid ijzer is kostenverhogend, de lintzaag kun je meteen weggooien. Vogelhuisjes horen aan huizen en gebouwen. De natuur die we met onze bouw wegnemen compenseren we enigszins met bijvoorbeeld vogelhuisjes, zwaluwpannen, vleermuiskasten en groendaken. Vogelhuisjes, nestkasten of waslijnen aan bomen bevestigen we in het uiterste geval met band of aluminium boomspijkers. Aluminium is een inert materiaal, is minder belastend voor de boom en geen echt probleem voor de lintzaag. Bij de jaarlijkse controle en schoonmaak van vogelhuisjes en nestkasten controleer je ook de bevestiging en compenseert de band voor de diktegroei van de boom.
Het aloude wateren van hout herstellen we in ere. De oogst uit het stadsbos rollen we aan de ene kant in een enorme sloot en halen dat er een jaar later aan de andere kant weer uit. De duurzaamheid en inzetbaarheid van dit gewaterde hout verbetert enorm. Soms willen mensen afscheid kunnen nemen van bomen, die ruimte geven we hen. En een langjarig bosbeheerplan voorkomt verrassingen: zo’n stadsbosbeheerplan maken we.
Consumenten, architecten en bouwbedrijven maken we bekend met de mogelijkheden van lokaal hout. Populieren- en essenhout hebben officiële sterkteklassen: respectievelijk C22 en D40. Hiermee kunnen constructeurs rekenen. We stimuleren innovatie – zo komt er meer aandacht voor detaillering in houtconstructies die ingesloten vocht vermijden. Hout wat altijd weer kan opdrogen rot niet.
We hebben hout nodig. Een Bos – zeker eentje waar zoveel huizen, fietspaden, open plekken en wegen tussendoor staan en lopen – is een dynamisch geheel, waaruit ook geoogst wordt. En dat kan, als het Bos als geheel maar groeit en biodiverser wordt, en waar het publiek als stadsboswachters onderdeel van deze dynamiek wordt. Stadsboswachters die ook hun eigen tuin langs de bosbrede doelen leggen. Stadsboswachters die zien dat het gebruik van lokale oogst hier zorgt dat we de problemen van houtoogst niet langer over de schutting bij onze buren (houtproducerende landen elders in de wereld) gooien.
Stadsboswachters kunnen ook compostmeesters (m/v) zijn, naar Vlaams voorbeeld: “De compostmeester (m/v) is een vrijwilliger die de gemeente bijstaat bij de promotie van het thuiscomposteren en het afvalarm tuinieren. Omdat de compostmeester een gewone burger is, heeft hij een grote geloofwaardigheid bij zijn medeburgers. Binnen de gemeente maakt hij/zij deel uit van een team dat begeleid wordt door de milieu- of door de duurzaamheidambtenaar. De compostmeesterwerking past binnen het afvalvoorkomingsbeleid van de gemeente. De basiscursus thuiscomposteren, de opleiding tot compostmeester en de bijkomende opleidingen en activiteiten gratis.” In Vlaanderen is ook de kringloopkracht een bekend begrip.
Bomen groeien in de aarde. Net zoals wij geen voedsel tot ons kunnen nemen als we niet een paar kilo bacteriën (microbioom) in onze maag en darmen zouden hebben, zo kunnen bomen niet groeien als er geen uitgebreid schimmelstelsel rondom hun wortels zou zitten (mycorrhizae). Een groeiende biodiversiteit heeft bij uitstek ook betrekking op de Bosbodem: die bodem helpen we door bladeren te laten liggen en compost te strooien. We houden de kroonprojectie vrij van iedere vorm van belasting: van (bouw)verkeer tot tijdelijke opslag van bouwmateriaal of grond (zie bomenposter – Norminstituut Bomen.) Dood hout bepaalt de helft van de biodiversiteit in het bos. Daarom laten we 10% van de oogst – van de zwaarste stammen tot de dunste takken – liggen.
We eten elke dag een paar blaadjes uit ons bos: vers geplukt, goed voor ons microbioom
Deze doelen moeten we uiteindelijk met ons allen afspreken. Het Groot Nederlands Stadsbos is mijn pleidooi.
Mijn pleidooi voor Almere: hetgrootalmeersstadsbos.nl
